Štrikla: Draginja Draga Gavrilović

Draginja Draga Gavrilović

Ime i prezime	Draginja Draga Gavrilović
Pseudonimi	Jedna učiteljica, Tvoja iskrena drugarica, Tvoja – znaš već ko i Jedna narodna učiteljica
Datum rođenja	14. mart 1854.
Datum smrti	25. februar 1917.
Zemlja	Srbija
Jezik	srpski

O njenoj privatnoj situaciji

Draga Gavrilović je rođena 14. marta 1854. godine kao najstarije dete Milana i Milke Gavrilović u Srpskoj Crnji u Banatu (tadašnja Ugarska). Pored Drage, Milan i Milka Gavrilović, imali su još 5 ćerki i 2 sina (brat Petar i sestra Darinka umiru vrlo mladi, Petar sa 16, a Darinka sa svega 3 godine). Porodica Gavrilović je bila bogata i ugledna trgovačka porodica. Dragin otac se pored trgovine bavio i opštinskim poslovima, te je jedno vreme radio i kao školski upravitelj. U porodičnoj kući Gavrilovića se vodilo računa o vaspitanju i obrazovanju dece, pa su tako Draga i njene sestre i braća znali pored srpskog jezika mađarski i nemački, posedovali su muzičko obrazovanje i bili su upoznati sa književnim dešavanjima (otac Milan je bio prenumerant najznačajnijih časopisa i izdanja prevedenih knjiga tog vremena). Pored Drage, njena sestra Sofija Gavrilović, udata Čiplić (rođ. 17. 09. 1856) bila je takođe veoma obrazovana žena koja je objavljivala prevode u tadašnjem kikindskom časopisu Sadašnjost. Draga se školovala u Novom Sadu gde je završila četvorogodišnju osnovnu školu i u Somboru gde je završila trogodišnju učiteljsku školu.

oko 1865 – Draga završava osnovnu školu u Novom Sadu. Nakon toga se vraća u Crnju, uči se „ženskim“ poslovima i pomaže majci u kućnim poslovima.

1866 – 1874 – U Vojvodini je osnovan i veoma aktivan pokret Ujedinjena omladina srpska, zahvaljujući kome se pokreće tema školovanja devojaka. U maju 1868. održan je povodom ovih tema veliki sastanak u Futoškoj šumi na kome o potrebi obrazovanja govori Svetozar Miletić. Narednih godina ovaj pokret održava niz skupova i skupština i uspeva da mobiliše veliki broj pristalica. Posebnu pažnju posvećuju pitanjima prava žena i obrazovanju. 1871. godine doneta je Uredba o Višim srpskim devojačkim školama kojom je dozvoljeno ženskoj omladini da redovno pohađaju nastavu u Somborskoj učiteljskoj školi. Na osnovu ove uredbe narednih godina osnivaju se Više devojačke škole i u Pančevu i u Novom Sadu. Draga je upoznata sa svim ovim dešavanjima.

1875 – Dragin otac Milan vodeći računa o ugledu svoje porodice i želeći da ga zadrži i pored sve većih problema u trgovačkim poslovima odlučuje da svoju najstariju ćerku upiše u Višu učiteljsku školi u Somboru.

1875 – 1878 – Draga je nakon položenog prijemnog ispita upisala Učiteljsku školu u Somboru septembra 1875. godine. Bila je pripadnica jedne od prvih generacija devojaka koje su stekle pravo da se redovno školuju i nakon osnovne škole. Zbog krhkog zdravlja tokom školovanja dosta odsustvuje sa nastave i ne postiže odličan uspeh. Nakon završetka školovanja u Somboru vraća se u Crnju gde počinje da radi kao učiteljica.

1878 – Počinje da objavljuje pesme, pripovetke i prevode 1878. godine. Aktivno objavljuje u tadašnjoj periodici sve do 1900. godine, kada prestaje aktivno da se bavi književnošću i da redovno objavljuje književne radove i povlači se iz javnog života.

1880 – 1911 – Radi kao učiteljica sa kraćim prekidima usled sve lošijeg zdravstvenog stanja i bolovanja. Draga se razboljeva od tuberkuloze prvi put oko 1893. godine. nakon toga njeno zdravstveno stanje je vrlo nestabilo. Kao učiteljica je radila 31 godinu, sve do penzionisanja zbog bolesti 1911. godine.

25. februara 1917 – Draga Gavrilović umire od tuberkuloze u 63. godini, u Srpskoj Crnji. Sahranjena je na „novom“ crnjanskom groblju u porodičnoj grobnici.

Draga Gavrilović se nije udavala i nije imala potomke.

*datumi su dati po novom kalendaru

O njenoj profesionalnoj situaciji

Najveći deo svog života Draga Gavrilović je provela u Srpskoj Crnji radeći kao učiteljica. Paralelano sa učiteljskim pozivom bila je posvećena pisanju. Svojim delom Devojački roman postala je prva žena romanopisac u srpskoj književnosti. Draga je pored romana pisala pesme, pripovetke, humorističke i polemičke članke. Prevodila je sa nemačkog jezika. Pored nemačkog jezika znala je i mađarski. Sarađivala je redovno sa časopisima Javor, Orao,Sadašnjost, Neven, Starmali. Bila je stalna saradnica časopisa Sadašnjost, koji se štampao u Kikindi, gde su prilozi Drage Gavrilović bili najznačajniji književni tekstovi koje je taj časopis objavljivao. Tokom života nije štampala radove u formi knjige, već je isključivo objavljivala u periodici. U svojoj prozi bavila se temama vezanim za žensku emancipaciju i temama iz učiteljskog života. NJene junakinje su uglavnom mlade žene, a zapleti su najčešće vezani za pitanja udaje i braka. Često je koristila epistolarne forme, veoma važne za književnost koju su pisale žene, a nekoliko svojih radova je potpisivala pseudonimima ili objavljivala nepotpisane.

Recepcija dela Drage Gavrilović je vrlo neobična. Ona se ne nalazi čak ni u onim publikacijama štampanim krajem XIX i početkom XX veka, koje su težile da prikažu žensko stvaralaštvo. NJenog portreta nema u decembarskom broju mostarske Zore, tj. u specijalnom tematu koji je bio posvećen srpskim književnicama, kao ni u almanahu Srpkinja iz 1913. Jovan Skerlić je takođe ne pominje u svojoj Istoriji književnosti.

Hronologija:

1878 – objavljuje prvu pesmu u časopisu Javor. Pesma je bila prigodna, povodom smrti Đure Jakšića.

1884 – objavljuje prve pripovetke. U časopisu Javor u 11 brojeva objavljuje pripovetku/roman u nastavcima Iz učiteljskog života. U časopisu Sadašnjost objavljuje pripovetke Misli u pozorištu, Nedelja pred izbor kmetova na selu, Slika iz života.

1885 – 1887 – redovno objavljuje pripovetke u časopisu Sadašnjost, kao i humoreske u časopisu Starmali.

1889 – Ova godina se može smatrati godinom vrhunca književnog stvaralaštva Drage Gavrilović. Objavljuje u nastavcima Devojački roman u časopisu Javor u brojevima 17–34. Prethodno je uredništvo lista Sadašnjnost odbilo ovaj rukopis sa obrazloženjem da je preobiman. Ove godine Draga Gavrilović objavljuje i pripovetku Orangutan sa podnaslovom „priča iz svakodnevnog života“ u časopisu Sadašnjost, kao i Poslednji članak, priča iz amerikanskog života iSan u časopisu Javor. U časopisu Javor pored Drage Gavrilović krajem 80-ih i početkom 90-ih godina XIX veka objavljuju Mileva Simić, Ilija Vukićević, Simo Matavulj, M. Popović Šapčanin, Lazar Komarčić, Radoje Domanović, Janko Veselinović, Andra Gavrilović, Svetozar Đorović i mnogi drugi.

1890 – 1898 – Draga Gavrilović redovno sarađuje sa časopisom Sadašnjost u kome objavljuje pripovetke i polemičke članke, među kojima je najznačajnije Pismo pobatimu, objavljeno 1894. U ovom periodu se njena pripovetkaBlagosloveno ricinusovo ulje prevodi na nemački jezik i objavljuje u časopisu Hacfelder zeitung. U časopisu Sadašnjosttada se aktivno štampaju prevodi ruskih književnih dela među kojima su Tolstoj, LJeskov, Čehov i mnogi drugi.

1893 – Ime Drage Gavrilović se nalazi na spisku saradnica novoosnovanog lista Novi Trebević. Veliki srpski ilistrovani Kalendar u Bosni i Hercegovini (ur. za 1893. Stevo Kaluđerčić)

1900 – objavljuje nepotpisan tekst u Sadašnjosti: Petao ga dovukao, sa podnaslovom „Pismo uredniku jednog srpskog lista“ u kome objašnjava zašto je prestala da objavljuje navodeći kao jedan od razloga nedovoljno poštovanje i uvređenost.

Izvori za hronologiju života i rada:

1. Vladimir Milankov, Draga Gavrilović, Kikinda, 1989.

2. Dušan Ivanić, Zabavno-poučna periodika srpskog realizma, IKUM, Matica srpska, Novi Sad, 1988.

3. Dušan Ivanić, Književna periodika srpskog realizma, IKUM, Matica srpska, Beograd, Novi Sad, 2008.

Hronologiju i bibliografiju napravila i autorku uredila: Jelena Milinković

Radovi ove autorke

Monografije

Sabrana dela knj. 1. Pesme, pripovetke (1990)

Sabrana dela knj. 2. Pripovetke, Devojački roman, Prevodi (1990)

Izabrana proza (2007)

Članci i drugi sastavni delovi

U spomen Đ. Jakšiću (1878)